‘Waar ben je pas echt veilig, als de mensen waarvoor je vlucht met je meevluchten?’ kopt de advertentie van de organisaties die zich hard maken voor de rechten van LHBT-vluchtelingen in Nederland. We spraken met Gert-Jan Verboom, voorzitter van The Hang-Out 010, die in Rotterdam de honneurs waarneemt.

Voor ons ligt het magazine ‘Refugees’, een fraai vormgegeven blad dat door de jongeren van The Hang-Out 010 gemaakt is, na ontmoetingen met 24 LHBT-vluchtelingen. De cover vertoont negen lachende gezichten van - ogenschijnlijk - gelukkige jongeren vanuit een andere cultuur. Wie doorbladert en de schrijnende verhalen van de jongeren leest, komt er achter dat er van geluk weinig sprake is.

Hoe is het magazine tot stand gekomen?
Gert-Jan: “Op de Rotterdam Pride van 2015 (waar The Hang-Out actief bij betrokken was) zijn we in contact gekomen met deze jongeren en leerden we hun schrijnende verhalen kennen. De jongeren van The Hang-Out waren eigenlijk direct geraakt en besloten zich in te gaan zetten om hun leeftijdsgenoten vanuit andere culturen te helpen. Het idee om hun verhalen te bundelen in een magazine was al snel geboren.”

Illias uit Rusland (foto: Berksun Doganer).

Klinkt prachtig, maar is dit niet meer iets voor de (landelijke) politiek?
Gert-Jan: “Zowel landelijk als op gemeentelijk niveau zijn we in gesprek. De overheid heeft het principestandpunt dat men geen separate opvang wil voor LHBT-vluchtelingen. Minister Asscher (Sociale Zaken) heeft inmiddels wel strengere richtlijnen opgesteld: vluchtelingen zullen de Nederlandse normen en waarden moeten erkennen bij binnenkomst. Ook Bussemaker heeft kamervragen in Den Haag gesteld.
Het COA voerde eerder al een campagne met posters op de locaties, maar dat schijnt ook weinig teweeg gebracht hebben. Dus wij denken dat we verder moeten gaan. Samen met de Secret Garden uit Amsterdam en LGBT Asylum Support uit Groningen gaan we ons inzetten voor de LHBT-vluchtelingen in Nederland.

Safe House voor LHBT-vluchtelingen
Gert-Jan: “We horen veel verhalen over pesterijen, getreiter en zelfs gevallen van geweld tegen LHBT-ers in de AZC’s. Vluchtelingen die hun thuisland zijn ontvlucht vanwege gewelddadigheden krijgen hier te maken met dezelfde verschrikkingen. Het COA en de mensen in de AZC’s zijn over het algemeen van goeie wil, maar kunnen met de middelen die zij hebben onvoldoende uitrichten. We zien ook dat de partijen die voor beveiliging moeten zorgen ook niet gericht zijn op dit soort situaties. Ons doel is om – net als in Amsterdam - zo snel mogelijk te komen tot een Safe House voor LHBT-vluchtelingen in Rotterdam. Vanuit The Hang-Out 010 richten we ons voornamelijk op LHBT-jongeren. Maar uitwisseling met Amsterdam en Groningen behoort tot de mogelijkheden.”

Wat moeten we ons daarbij voorstellen: een Safe House voor LHBT-vluchtelingen?
Gert-Jan: “LHBT-vluchtelingen hebben dringend behoefte aan een veilige plek om het besluit met betrekking tot hun verblijfvergunning af te wachten. Een fysieke plek waar ze - na hun traumatische ervaringen in hun thuisland - tot rust kunnen komen, zonder dat ze dagelijks geconfronteerd worden met vervelende en bedreigende situaties met mede-vluchtelingen. We denken aan een leegstaande ruimte wat bijvoorbeeld ooit een kinderopvang of een verzorgingshuis was, een ruimte die relatief eenvoudig om te zetten is naar een woonverblijf. Vluchtelingen kunnen daar dan blijven en zodra er duidelijkheid is over hun verblijfsvergunning plaats maken voor nieuwe LHBT-ers die onderdak zoeken. Dit is echt iets voor de korte termijn. We hopen natuurlijk dat er op de lange termijn vanuit de overheid een structurele aanpak komt om de misstanden tegen LHBT-vluchtelingen tegen te gaan.”

Saphinah uit Uganda (foto: Berksun Doganer).

Uitstekend initiatief, maar zijn we er dan?
Gert-Jan: “Nee, naast de acute opvang in het Safe House hebben we natuurlijk nog altijd goeie support nodig voor de vluchtelingen. COC Nederland is onlangs het Buddy-project ‘Cocktail’ gestart, om vrijwilligers te werven die zich gaan bezighouden met begeleiding van deze mensen. De vluchtelingen moeten wegwijs gemaakt worden in Nederland, van ingewikkelde aanvragen op het stadhuis tot aan de dagelijkse boodschappen. De praktijk leert dat vluchtelingen die een definitieve verblijfstatus hebben, zich graag inzetten om andere vluchtelingen te helpen, maar we hebben meer mensen nodig. The Hang-Out 010 zal zich daarom aansluiten bij deze activiteiten, waarvan COC Rotterdam het project in Rotterdam zal coördineren.  Ook LHBT studentenverenigingen zijn inmiddels benaderd om mee te helpen. Daarnaast hebben we natuurlijk ook dringend behoefte aan fysieke middelen. Kleding, dekens etc.”

Wat kan de Rotterdamse gemeenschap doen om te helpen?
Gert-Jan: “Een hoop. Inmiddels is wel duidelijk dat we niet op de overheid hoeven te rekenen als het gaat om financiële ondersteuning. We zijn daarom een crowdfundingsactie gestart en hopen met de opbrengsten (deels) de kosten van een Safe House te kunnen dragen. Hulp en (financiële) ondersteuning vanuit de Rotterdamse community is daarbij natuurlijk van harte welkom. Daarnaast kan men de petitie tekenen om staatssecretaris Dijkhof te bewegen vanuit de overheid Safe Houses open te gaan stellen.”

Hoe gaat het met de vluchtelingen die er nu zijn?
Gert-Jan: “Opmerkelijk hoe snel de jongeren die hier nu zijn zich aanpassen en thuis voelen. Je merkt dat zij heel snel hun passie en talenten terug vinden. Ik kwam onlangs in The Hang-Out waar twee LGBT-vluchtelingen uit totaal verschillende werelddelen elkaar vonden op hun passie: dans en cultuur. Geweldig.”

Help mee het Safe House realiseren. In samenwerking met de Stichting Bevordering van Volkskracht heeft The Hang-Out 010 een crowdfundingspagina opengesteld. Donaties zijn van harte welkom. Donateurs krijgen het magazine toegestuurd. Klik hier voor de crowdfundingspagina.

Teken de petitie om staatssecretaris Dijkhof te bewegen vanuit de overheid Safe Houses open te gaan stellen. Klik hier voor de petitiesite.

Heb je middelen als kleding en/of dekens beschikbaar voor LHBT-vluchtelingen? Stuur een mailtje naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Wil je je graag inzetten als buddy, via het project ‘Cocktail’? Stuur een mailtje naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Welles, nietes, Oeganda

Op basis van interne stukken van de Immigratie - en Naturalisatiedienst concludeert NRC dat tussen 2014 en 2017 honderden Oegandese asielzoekers onterecht een verblijfsvergunning hebben gekregen na leugens over hun geaardheid.

NRC: ‘De IND vermoedt dat de fraude werd begeleid door een netwerk van mensensmokkelaars in Nederland en Oeganda, die voor een paar duizend euro per persoon de asielzoekers hielpen met hun reis naar Nederland en met de aanvraag. “Er is een beeld ontstaan van georganiseerde netwerken die fraude en misbruik van de visum en IND procedures faciliteren,” aldus de dienst.

Maar asieladvocaten hebben zo hun bedenkingen bij het IND-onderzoek.

NRC: ‘Het is logisch, zegt asieladvocaat Erik Hagenaars, die regelmatig lhbti-Oegandezen bijstaat, dat de vluchtverhalen gelijkenissen vertonen. Volgens hem zoekt de IND vooral naar tegenstrijdigheden en vage verklaringen om zo een verzoek af te kunnen wijzen. Dit botst met Europese regelgeving, zegt Hagenaars, waarin staat dat bij de beoordeling van vluchtverhalen asielzoekers het voordeel van de twijfel moet worden gegund.’

Nu zal eenieder die de geschiedenis van Oeganda een klein beetje kent, niet heel verbaasd zijn dat heel veel Oegandezen proberen hun land te verlaten.

LHBT+ of niet.

Oeganda staat symbool voor het gehele continent, en de voormalig Oegandese leider Idi Amin staat symbool voor alle wreedheden die na de grootschalige, ontwrichtende verschrikkingen van de kolonisatie op het continent plaatsgevonden hebben.

En niet alleen de verschrikkingen van de kolonisatie. Ook de neo-koloniale politiek van het westen en de nieuwe - economische - koloniale politiek van China blinken nog steeds uit in onverschilligheid, desinteresse, eigenbelang, uitbuiting en, zoals de Ghanese schrijfster Ama Ata Aidoo het ooit in een interview zei, in het onvermogen van de wereld om na vijfhonderd jaar uitbuiting iets belangeloos voor het continent terug te doen.

Of het nu om bloeddiamanten of bloedgoud gaat, of over het feit dat Mozambique de laatste jaren zijn eigen rijst van China terug moet kopen. Of het nu om het bestrijden van mensenrechtenschendingen, dictatuur en minderhedenvervolging gaat, of om het eenvoudiger verstrekken van hiv-medicatie.

Geen mens kan alle leed van de wereld op zijn schouders torsen, en Nederland kan moeilijk alle Afrikanen die hun continent willen verlaten opnemen. Binnen allerlei internationale verbanden en binnen de regels van onze eigen rechtsstaat proberen wij - of je dat nu (te) ruimhartig vindt of juist niet - een antwoord te formuleren op vluchtelingenproblematieken. Of dat nu Syrische vluchtelingen van kamp Moria op Lesbos betreft, of LHBT+vluchtelingen uit Oeganda.

Afhankelijk van de kleur van een regering in een land worden daar afspraken over gemaakt. Hongarije maakt daarin andere afwegingen dan Nederland, en een (toekomstig) kabinet met PVV en FvD erin zal andere keuzes maken dan een kabinet waarin GroenLinks en PvdA aanschuiven.

Met afspraken komen normen. Normen scheiden groepen. Jij wel, jij niet. Zij wel, zij niet. Levensbedreiging door politieke of religieuze keuze (politiek vluchteling) wel, levensbedreiging door honger of sociale uitzichtloosheid (economische vluchteling) niet. En met elke schifting komen pogingen tot fraude al snel om de hoek kijken. Eenieder wil bij ‘welles’ horen. Geen mens bij ‘nietes.’

Wie afspraken maakt om enkel bepaalde groepen te beschermen, zal eraan gehouden worden die afspraken ook te handhaven, juist om die bepaalde groep bescherming te kunnen blijven bieden.

Met heteroseksuele Oegandese vluchtelingen die in Nederland melden vervolgde homoseksuele vluchtelingen te zijn, wordt de kans dat homoseksuele Oegandese vluchtelingen (waarvan wij vinden dat zij recht op asiel moeten hebben) bij ‘nietes’ terechtkomen steeds groter.

Aan de andere kant is het gezien de algehele belabberde omstandigheden in Oeganda - en op het Afrikaanse continent - alleszins begrijpelijk dat werkloze, uitzichtloze, hongerige en wanhopige Oegandese heteroseksuelen alle middelen zullen aanwenden om hier te mogen blijven.

Hoe stringenter het vluchtelingen- en asielbeleid, hoe vaker vluchtelingen tot ‘nietes’ zullen gaan behoren, en hoe meer pogingen er ondernomen zullen worden om een ‘welles’ te verkrijgen.

Hoe meer frauduleuze netwerken en mensensmokkelaars er actief zullen zijn.

Er bestaat geen waterdichte ‘vluchtelingen-homo-check’, net zomin als dat er een waterdichte grens bestaat. Er bestaat sluiting van grenzen. Er bestaat ruimhartige openheid van grenzen. En er bestaat iets daartussenin.

In 1885 werd de Koloniale Conferentie van Berlijn gehouden. Vijftien Europese landen, de Verenigde Staten en het Ottomaanse Rijk verdeelden op de tekentafel het Afrikaanse continent. Grenzen werden met een lineaal getrokken.

Geen enkel Afrikaans staatshoofd was hiervoor uitgenodigd. Het verzoek tot uitnodiging van de Sultan van Zanzibar werd door de Britten weggelachen.

Ik wil er alles aan doen om fraude en mensensmokkel tegen te gaan. Maar als ik zoveel mogelijk homoseksuele Oegandezen een veilige haven in dit land kan bieden, wie ben ik dan om bij de Oegandese heteroseksueel met een homoseksueel verhaal nu een grens te trekken?

Grenzen trekken we niet op de tekentafel of in beleid.

Grenzen trekken we enkel in onze hoofden.

Maar ach...

Het is Afrika maar.