Vrouwe Justitia

‘Er is geen wet die onschuldigen kan beschermen zonder af en toe de schuldigen te laten lopen', las ik laatst.

In 2020 leek het in een stroomversnelling te komen: de aandacht en erkenning voor mensen die buiten de gender binary vallen. In het Wereldmuseum kun je met de expo 'What A Genderful World' nu nog dieper in dit onderwerp duiken. Aan de hand van zeven vragen leidt de expo je langs verschillende topics, zoals bepaalt jouw lichaam je gender en welk gender heeft de macht? Mijn vriendin en ik gingen de reis aan en bezochten de expo. Met voor ons als hoofdvraag: “Wat is gender voor ons en kan de expo onze blik hierop veranderen?”  

Met de zon in onze ogen fietsen mijn vriendin Victoria en ik naar het Wereldmuseum. Al op de fiets ben ik in 'onderzoeksmodus'. Ik kijk naar mijn rokje en gele schoentjes, terwijl mijn vriendin relaxed in een baggy trui op de fiets zit. We identificeren ons allebei als vrouw, maar ik voel me meer thuis bij de term 'femme' (uit het woordenboek: a person whose appearance and behaviour are seen as traditionally feminine), terwijl Vic zichzelf eerder 'masculine' noemt (zoals verwacht: having qualities or appearance traditionally associated with men). 

In de eerste knalgele ruimte van het Wereldmuseum worden we al meteen geconfronteerd met één woord uit die omschrijvingen: tradition. Want wie bepaalt wat traditioneel vrouwelijk of mannelijk is? De foto’s in de ruimte laten mannen in rokken zien, vrouwen die worstelen en naast een prachtige prent lees ik dat de inheemse Amerikaanse bevolking, tot de kolonisten kwamen, een derde gender hadden. 

“Waarom noem jij mij eigenlijk feminine?”, vraag ik aan Vic. “Omdat ik jou zacht vind, en verzorgend..."

“Waarom noem jij mij eigenlijk feminine?”, vraag ik aan Vic. “Omdat ik jou zacht vind, en verzorgend. Daartegenover ben ik juist wat praktischer ingesteld en doe ik dingen met mijn hoofd in plaats van met gevoel, zoals jij doet.” Als ik haar hoor praten, dan ben ik het met alles eens. Maar het valt me meteen op dat we in ons hoofd dus blijkbaar een heel duidelijk beeld hebben bij wat vrouwelijk en mannelijk is. Als we in Mexico waren opgegroeid, was dit misschien wel anders geweest. Daar is bijvoorbeeld een derde gender: muxe. Een mix van beide. In een docu die voorbij komt, volgen we muxes die zichzelf aankleden en vertellen over wat gender voor hen betekent. Zij hebben een heel ander verhaal.

In één van de volgende ruimtes op onze reis wordt duidelijker waar ons beeld vandaan komt. Een explosie van blauw en roze omarmt ons, met daarbij de nodige stereotypen. Want ja, ook ik heb als baby een pop in mijn armpjes gedrukt gekregen. Ruimtes als deze laten maar weer eens zien hoe erg het beeld over gender in ons hoofd geconditioneerd is. Op de felroze muur trekt een vraag mijn aandacht: vind je dat kinderen gendervrij opgevoed moeten worden? Vic en ik hebben daar allebei dezelfde mening over. Vooral het kind zélf laten kiezen. Een kelder vol met speelgoed, en dan: kiezen maar! Zonder sturing of verwachtingen. Dit staat nogal haaks op de reeks foto’s van genderreveal parties. Dat is een feest waarbij de aanstaande ouders vrienden en familie uitnodigen en het geslacht van een baby onthuld wordt. Het lijkt wel alsof we massaal identificeerdrang hebben op de wereld. 

De reis door de expo inspireert me in elke hoek. Want alhoewel ik geen fan ben van genderreveal parties... gender is eigenlijk één groot feest! Artiesten spelen ermee als kunstvorm, klederdracht combineert masculiniteit en femininiteit om prachtige laarzen en jurken te creëren – en gender is ook voor vele volken een kracht. 

Nadat we onze ogen hebben uitgekeken, evalueren Vic en ik onze reis. Is er iets veranderd? Vic knikt instemmend: “Ik denk dat ik vanaf nu minder ga letten of iets dusdanig man of vrouw is”, zegt ze. Daar ben ik het mee eens. Voor mij is gender nu minder iets om in een hokje te stoppen – maar juist een manier om je te uit te drukken. Wanneer ik over gender nadacht, dan deed ik dat om iets duidelijk te maken, limiteren of in te kaderen. “Wat zijn we veel verloren”, zegt Vic. Dit keer knik ik instemmend. We verlaten het museum geïnspireerd en enthousiast. “Wat kleden we ons toch saai eigenlijk, hè?”, zeg ik grappend op de fiets terug. Victoria is al een afspraak bij de kapper aan het regelen. Het wordt tijd dat we onszelf expressen zoals we zijn. In welk genderhokje dat dan ook valt. 

Vanaf 5 juni 2021 is het Wereldmuseum weer open voor bezoekers. De expo What A Genderful world is nog tot en met 6 februari 2022 te bezoeken. 

Bar, performance space, creative hub of theater? Het is niet direct duidelijk wat het Rotterdamse WORM is, maar laat dat je niet weerhouden, want dit is juist waardoor deze plek zich onderscheidt van zijn buren aan de Witte de Withstraat.